Europees gravel vs. Amerikaans gravel

Een blik op het gravelen aan beide kanten van de Atlantische Oceaan.

Als er één iemand een goede kijk op gravelen heeft, dan is het Shimano Gravel Alliance-rijder Erwin Sikkens wel. Daarom is hij de perfecte persoon om bij Unbound onderzoek naar het gravelcircuit te doen. Wat onderscheidt de Amerikaanse gravelwereld van die in Europa. En belangrijker nog: welke is beter?

Ik loop lang genoeg in de gravelwereld mee om die goed te kennen. Ik heb elke gravelvariant gezien en geprobeerd. Tenminste, elke variant in Europa.

Maar er is natuurlijk meer in de wereld dan alleen Europa. Ik was me er absoluut van bewust dat mijn kennis van gravel nog niet volledig was. Het werd tijd om uit te zoeken wat er nog meer over gravel te ontdekken valt. Een bezoek aan de Verenigde Staten zou wel eens heel waardevol kunnen zijn.

Dit artikel gaat niet zozeer over het erfgoed van gravel of over de categorisering ervan, maar meer over de gravelcultuur die we hebben ontdekt en die we zo mooi vinden. Die cultuur is niet in Europa ontstaan, vandaar dat ik op het vliegtuig naar Kansas stapte.

De gravelcultuur ontstond in de Amerikaanse Midwest, of in de Flyover States zoals sommigen dit deel van de VS noemen. In deze schijnbaar weinig interessante staten gebeurde van alles op en met de fiets. Er kwam ongemerkt een beweging op gang, aangevoerd door fietsliefhebbers die over onverharde paden in het achterland reden. Wat klein begon, groeide uit tot iets groters rond de millenniumwisseling. Uiteindelijk kwam daaruit de gravelscene voort zoals we die vandaag kennen.

Het is duidelijk dat de Amerikaanse gravelwereld een grote invloed heeft gehad op de totstandkoming van de Europese gravelcultuur, maar zijn die twee eigenlijk wel dezelfde? Zijn wij Europeanen een slechte (minder op het competetieve gerichte) imitatie van wat er daar gebeurt of hebben wij gewoon iets heel anders gecreëerd? Als onderdeel van dit onderzoek naar twee mogelijk verschillende werelden besloot ik de belangrijkste gravelrace ter wereld te gaan rijden.

Wat me het meeste opviel toen ik op een mooie dinsdagmorgen wakker werd in Emporia, Kansas, was het feit dat deze gravelrace helemaal niet bij een afgelegen bos plaatsvond. Er was zelfs niet eens een kampvuur te bekennen. We zaten midden in de stad met talloze gravelbikes en toebehoren. Alles was netjes uitgestald in Commercial Street, de belangrijkste verkeersader van de stad.

Buiten de stad vind je slechts oneindige grasvlaktes met daarlangs kilometerslange, kaarsrechte gravelwegen. Het is een andere wereld vergeleken met Europa, waar je vooral gravelt in beboste gebieden met wilde bloemen, dennenbomen en af en toe een riviertje. Maar goed, alleen het landschap als onderscheidend punt aanwijzen zou wat kortzichtig zijn, de omgeving verschilt immers van staat tot staat. Laten we ons daarom op de cultuur richten.

Bij Europese gravelevenementen heb ik van alles meegemaakt: MTB-trails, bospaden, hike-a-bikes, steile beklimmingen en soms, als ik geluk had, echte gravelpaden. Eén ding hebben al deze Europese evenementen gemeen: het draait niet om de competitie. Veel events gaan juist over toeren op je eigen tempo. Met de open start bepaal je zelf wanneer je begint, je kiest uit verschillende afstanden en aan het einde zijn er geen winnaars of prijzen. Je viert alleen een gezellig feestje rond het kampvuur met andere rijders.

In Emporia ontdekte ik echter al snel dat dit feest niet alleen voor fietsers bedoeld was, maar voor de hele samenleving. Omdat het gravelfeest met de grote expo in de stad wordt gehouden, worden alle inwoners van de stad geprikkeld om deel te nemen aan de festiviteiten. Cafés zitten vol met zowel renners als niet-renners. En stoere pick-up trucks delen de hele week de weg met talloze fietsers. Emporia is overgenomen door fietsers - en iedereen lijkt het leuk te vinden.

De dag van Unbound is aangebroken, het wordt nu menens. De luidsprekers staan hard en het publiek gaat uit zijn dak bij de massastart in de stad. Het duurt ongeveer een uur voordat het peloton uiteenvalt in een honderdtal kleinere groepen. Een handvol profrenners bepaalt het tempo aan de kop van het veld. Ook op mijn positie in de wedstrijd ligt de snelheid hoog, renners halen elkaar non-stop in. Bij elk gat en oneffenheid in het onverharde pad worden renners gelost. Het is ieder voor zich in Unbound, dat als grootste uitdaging de afstand van 200 mijl biedt.

Tegen de tijd dat de wedstrijd halverwege is, gaat het tempo omlaag en begin ik de gezichten te herkennen van degenen die net zo langzaam rijden als ik. We worden zelfs vrienden, wetende dat we samen nog een lange weg hebben te gaan. Onze 'wedstrijd' is voorbij. Het voelt nu bijna als een Europese gravelrit, behalve dat het niet helemaal zo voelt.

Na de finish - net voor middernacht - zie ik nog een verschil tussen Europese graveltochten en deze Amerikaanse gravelrace. Ik ben uitgeblust. Er staat geen vriendelijke organisator bij de finish op me te wachten om me een biertje aan te reiken en er is al helemaal geen groot kampvuur. Ik beland midden in het feestgedruis - het feest is van dezelfde soort die ik al de hele week heb gezien. Hoe gezellig het ook is en hoe blij ik ook ben dat ik de rit heb uitgereden, ik ben te moe om echt van de festiviteiten te genieten. Ik hou het voor gezien na 17 uur fietsen.

Ondanks dat ik het feestje achteraf moet missen, snap ik de aantrekkingskracht van het event. Jezelf op snelheid uitdagen en tot het gaatje gaan op gravelpaden geeft dezelfde voldoening die ik heb bij het wegwielrennen. Na een goede nachtrust komt de stad weer tot leven met fietsers en hun verhalen. De vele koffiebars van Emporia zitten stampvol. De gesprekken zijn anders dan ik had verwacht. Althans, ze zijn anders dan in Europa. Ze gaan veelal over de race; over wat er goed en slecht ging, over lekke banden op cruciale momenten. In Europa gaat het na afloop juist over de landschappen en hoe fijn je fiets aanvoelde op de gravelstroken. Soms hoor je me zelfs vertellen dat ik halverwege een frisse duik heb genomen of dat ik in een plaatselijk café koffie heb gedronken.

Een week na Unbound ben ik terug in Nederland en rijd ik een plaatselijk gravelevenement. Ik raak aan de praat met een vriendelijke man uit New York die nu in Europa woont. We praten over mijn recente ervaringen. Hij is het eens met veel van mijn bevindingen. Het gravelen op beide continenten is in de basis gelijk, maar toch zijn er een aantal verschillen. Europees gravelen is een beetje als surfen: je komt samen en geniet allemaal op de golven. Het gaat niet om de prijzen of podiumplaatsen. Na afloop kom je rond het kampvuur bij elkaar, proef je van een biertje en deel je de verhalen. Mijn vriend uit New York trekt de klassieke vergelijking met de vroege MTB-cultuur. Dat zet mij aan het denken over het gravelen in de VS: het is als een bezoek aan een honkbalwedstrijd. Eerst BBQ je vanuit de achterbak van je pick-up truck op de parkeerplaats, dan is er de wedstrijd en daar komt geen einde aan! De renners zijn er zowel om te feesten als om te racen. De cultuur in de VS lijkt veel op die in Europa, mits je het woord racen vervangt door rijden.

Het is als twee dialecten van dezelfde taal. Ondanks deze kleine verschillen kunnen de twee werelden naast elkaar bestaan en elkaar ontmoeten. Net als familie heten ze elkaar welkom met een warme omhelzing of een vriendelijke klop op de schouder. Sterker nog: ze vullen elkaar aan en zetten de andere kant van de oceaan aan tot verbetering. De gravelwereld is voortdurend in beweging en dat is helemaal niet verkeerd.

De grote verscheidenheid aan gravelculturen over de hele wereld maakt de gravelscene alleen maar mooier.

En bovendien ken ik 'm nu nog beter dan voorheen.