Gravelrijden wordt steeds populairder en soms borrelt de vraag op of het niet gewoon hetzelfde is als wielrennen op de weg. Maar als je goed kijkt naar de achterliggende gedachte, de afmontage van de fiets en de zo kenmerkende sfeer, dan zijn het twee totaal verschillende disciplines.
Wielrennen en gravelrijden hebben uiteraard een paar gemeenschappelijke factoren, zoals de gangbare 700c-wielen, een racestuur en de euforie die je voelt bij een lekkere rit. Maar het zijn verschillende formats met elk hun eigen uitdagingen, typische figuren en eigenaardigheden.
De rit
Door het meer technische element van gravelrijden verandert de dynamiek van groepsritten omdat gravelrijders vaker solo rijden in vergelijking met wielrenners op de weg. Bovendien is het wegdek minder voorspelbaar, beïnvloed door het weer en niet altijd even gemakkelijk te overzien. Daarom is de gemiddelde snelheid over het algemeen lager.
Soms ga je volle bak, soms kruip je omhoog. Slipstreamen blijft nog steeds belangrijk, maar de keuze voor de juiste lijn en een goed zicht op de weg zijn vaak belangrijker. Daarom wordt er minder in groepen of pelotons en meer solo gereden. Het is meer zoals bij mountainbiken: als eerste de bocht nemen kan het verschil maken tussen overeind blijven of vallen.
De afmontage
Als vuistregel geldt dat gravelbikes meer ruimte hebben voor bredere, gripvaste banden. Ze hebben ook een hogere bottom bracket voor meer grondspeling en een geometrie die meer neigt naar die van crosscountry mountainbikes. Dat betekent een langere reach met een kortere stuurpen om de stabiliteit te vergroten bij het rijden op een ruwe ondergrond.
Verder is er een groot verschil in versnellingssystemen. De huidige generatie van fanatieke gravelrijders kiest voor een 1x of 2x set-up aan de voorzijde in combinatie met een aanzienlijk groter versnellingsbereik en een grotere cassettes aan de achterzijde om beter overweg te kunnen met steile beklimmingen en modderige ondergrond.
Di2 is een allesomvattende oplossing voor zowel wielrenners als gravelrijders, hoewel degenen die meerdaagse graveltoeren maken bij voorkeur kiezen voor een analoog systeem vanwege het onderhoudsgemak op afgelegen plaatsen.
Het grote aantal bevestigingspunten op een gravelfiets is ook iets dat de wenkbrauwen van fanatieke wielrenners doet fronsen. Wat heb je aan een naafdynamo of nokken op de voorvork als je een Strava-PR najaagt?
Echter - net als het beperkte aantal pure gravelraces in vergelijking met de overvloed aan recreatieve en avontuurlijke gravelevenementen, blijft het aantal racespecifieke gravelbikes een niche-segment binnen de groeiende graveldiscipline.
De rijders
Sommige gravelrijders dragen lycra. Sommigen stoppen bananen in hun wijde fietsbroeken. Bij anderen bungelt er een tinnen beker aan hun fietstas. Het kan allemaal.
Er is een theorie dat gravel de meest gastvrije en gezonde fietsdiscipline is. Bij wielrenners is dat duidelijk anders want superstrakke kleding is daar de norm. Luchtweerstand is de grootste vijand (en zwaartekracht als je in de bergen rijdt) dus een goede aerodynamica betekent gratis snelheid, en dat staat centraal in de cultuur van het wielrennen.
Gravelrijden kun je positioneren tussen wielrennen en mountainbiken en daarom trekt het ook grote namen uit andere takken van de wielersport aan. Dat betekent dat je een paar bekende gezichten kunt verwachten bij grote races, maar dat wil niet direct zeggen dat ze ook vooraan rijden.
De kernwaarden
Het is te kort door de bocht om wielrennen te reduceren tot een discipline waarbij snelheid en prestaties voorop staan. Maar je mag wel stellen dat gravel cooler en meer groepsgezind is dan zijn asfalt-gebonden, gladde-banden-broer. Natuurlijk kun je ook avonturen beleven op een racefiets, maar alleen tot het asfalt ophoudt.
Vanwege de bijna onbegrensde mogelijkheden voor routes en het nauwere contact met de natuur, is de factor avontuur vaak groter dan de ambitie bij het gravelrijden. De algemene overtuiging is dat een party-pace - langzamer rijden om te genieten van de omgeving in plaats van focussen op de bestemming - de beste manier is om het gravelrijden te ervaren.
(Let wel: dit is nog niet wetenschappelijk bewezen, de jury is nog in beraad.)
Het spectrum
Je moet gravelrijden niet zien als een afgebakende discipline, maar als een spectrum.
Aan de ene kant heb je de sterke nadruk op prestaties, snelheid en tactiek (denk aan het UCI WK gravel, eendaagse wedstrijden en in zekere zin ook de iconische 200 mijl Unbound Gravel), en aan de andere kant de bijna MTB-achtige benadering waarbij robuustere fietsen zijn aangepast aan het avontuurlijke terrein waarop wordt gereden.
De mate waarin je stuurbochten naar buiten uitlopen, de breedte van je banden, je profielkeuze en versnellingssysteem positioneren je ergens op dit onzichtbare spectrum. Maar het spectrum is voortdurend in beweging, heeft geen strenge toegangscriteria en staat volledig open voor nieuwe toevoegingen.
Gravel is het veelzijdige neefje in de fietswereld - een bikepacking-vriendelijke, toerstijl-achtige, all-terrain, do-it-all-discipline die een brug slaat tussen de wereld van het wegracen en offroad-rijden. Als jonge discipline zijn we nog vrij om de regels te bepalen en de toekomst van de sport te beïnvloeden.
In dit stadium is het niet eenvoudig om conclusies te trekken over gravelrijden. Maar één ding is zeker, wielrennen is niet langer de enige supermacht in de wielersport.
Over Phil Gale:
Phil Cale is een journalist en fotograaf die woont en werkt in Noord-Italië.
Deel dit artikel
