Shimano Gravel Alliance -rijder Ibai Fradejas droomde altijd van gravelrijden door dorpen waar de tijd is blijven stilstaan. Van die droom maakte hij werkelijkheid.
Een droom die uitkomt
Als het waterpeil in het Yesa Reservoir daalt, wordt een maanlandschap blootgelegd. Als inwoner van de Spaanse streek Navarra heb ik er altijd van gedroomd om over de eeuwenoude paden te rijden die elk jaar aan het eind van de zomer tevoorschijn komen. Deze zomer kwam die droom eindelijk uit.
De geschiedenis van het stuwmeer is bijzonder en gaat terug naar het begin van de twintigste eeuw. De trieste façade van het verhaal is dat de dorpen Escó, Tiermas en Ruesta zijn ontruimd tijdens de bouw van het stuwmeer in 1962. De bevolking vertrok richting de nieuw toegewezen plekken. Het enige dat achterbleef waren hun schimmen.
Uitgestorven plaatsen hebben iets mysterieus in zich. Rijdend door de lege straten, dacht ik steeds aan hoe het bloeiende leven uit deze plaatsen is weggevloeid.
Het dorp Escó
De geschiedenis gaat terug naar de zesde eeuw voor Christus toen Belgische Kelten, de Suessetanos, zich in het gebied vestigden. Tijdens de middeleeuwen werd het zelfs een belangrijke strategische enclave, compleet met een eigen kasteel. Het dorp werd in de jaren 1960 onteigend voor de bouw van het Yesa Reservoir en werd vervolgens een spookstad.
Met het vollopen van het stuwmeer kwamen de vruchtbaarste gronden van de gemeente onder water te staan en werden de inwoners naar elders overgebracht. Het dorp maakt deel uit van de Camino de Santiago, de welbekende pelgrimsroute, en is uitgeroepen tot Historisch-Artistieke Plaats. Desondanks is slechts één van de huizen nu bewoond, en dan nog niet eens permanent. Al het andere is, helaas, verwoest en verlaten.
Ruesta - het dorp waar de tijd stil bleef staan
Van wat ooit de oude stad was, is alleen het hoger gelegen deel nog overgebleven. De rest werd door het water opgeslokt. De bouw van het stuwmeer leidde tot de evacuatie van de hele stad, inclusief boomgaarden en landbouwgrond. Slechts twee buren bleven in de stad en zij zouden daar blijven tot de dag van hun dood.
Als het waterpeil het toelaat, meestal rond september, komen de ruïnes van het Balneario Viejo de Tiermas (de thermale baden) uit de bodem van het stuwmeer tevoorschijn. Dan kan de zwavelhoudende bron die zich daar bevindt, weer worden betreden. Elk jaar herinnert dit aan de tijden van weleer. De bron werd ontdekt in de Romeinse tijd en veel mensen keren jaarlijks terug speciaal voor het water. Sommigen geloven dat het geneeskrachtige eigenschappen heeft.
Nadenken over de toekomst
In 1996 werd een project goedgekeurd dat een verdere uitbreiding van het reservoir mogelijk maakte. Een extra 2.097 hectare mocht onder water komen te staan, waardoor de bestaande omvang van het stuwmeer verdrievoudigde. Veel plaatselijke bewoners zijn van mening dat hun toekomst - en die van de dorpen - op het spel staat. Ze kennen de voorbeelden van Escó en Tiermas. Momenteel is het uitbreidingsproject stopgezet, maar het verhaal van de achtergelaten dorpen gaat verder.
Deel dit artikel
